De Sovjet-gevangenen
Sovjet-gevangenen, vooral burgers, vormden de grootste gevangengroep in het concentratiekamp Neuengamme. Vanaf 1941 deponeerde het Duitse leger burgers uit de bezette gebieden van de Sovjetunie naar Duitsland, waar ze onder de ergste omstandigheden dwangarbeid moesten verrichten. Ze werden nog slechter verzorgd dan andere gevangenen, omdat ze door de nationaalsocialisten als ‘rassisch minderwaardig’ werden beschouwd.
Kurt Heißmeyer voerde medische experimenten uit op enkele Sovjet-gevangenen die in het concentratiekamp Neuengamme gevangen zaten.
In de nacht van 20 april 1945 werden in de school aan de Bullenhuser Damm ook minstens 24 Sovjet-gevangenen vermoord, die in het buitenkamp in Hammerbrook gevangen zaten. Waarom de naamloze 24 gevangenen werden vermoord, kon niet worden opgehelderd.
Tijdens de Curio-Haus-processen in 1946 werden deze moorden wel genoemd door Max Pauly (kampcommandant van het concentratiekamp Neuengamme), maar daarna niet nader onderzocht. Lange tijd was bovendien niet bekend of er nog meer gevangenen naar de Bullenhuser Damm werden gebracht en een ontsnappingspoging ondernamen.
In de daaropvolgende decennia werden geen grotere inspanningen geleverd om hun identiteit en de aanleiding voor de moorden te achterhalen. De journalist Günther Schwarberg nam in 1979 contact op met een collega uit de Sovjetunie, die op dat moment buitenlandcorrespondent in Bonn was. Schwarberg was op zoek naar gevluchte personen die aan de moord waren ontsnapt om de gebeurtenissen vast te leggen en de identiteit van de vermoorden te achterhalen.
Bovendien nodigde Schwarberg vertegenwoordigers van de Sovjetunie uit voor de jaarlijkse herdenkingsplechtigheid aan de Bullenhuser Damm.
De vermoorde Sovjet-gevangenen werden ook in de tweede strafrechtelijke procedure tegen Arnold Strippel onderwerp van onderzoek.
In 1985 werd een monument van de Sovjet-beeldhouwer Anatolij Mossijtschuk in de rozentuin onthuld ter nagedachtenis aan hen.
De arts Kurt Heißmeyer voerde vanaf april 1944 in opdracht van de SS gruwelijke menselijke experimenten uit over de werking en behandeling van tuberculose in het concentratiekamp Neuengamme. Verschillende groepen werden gedwongen zijn proefpersonen te zijn. Terwijl over de jongste slachtoffers, bekend als de kinderen van de Bullenhuser Damm, veel bekend is, blijven de biografieën van de volwassen gevangenen die voor de experimenten werden misbruikt grotendeels onbekend.
Deze online-lezing van Dr. Anna von Villiez presenteert de beschikbare bronnen over de weinig bekende groep uit het proces tegen Kurt Heißmeyer en wil aanzetten tot verder onderzoek en discussie.